Mỹ giảm một nửa thuế liên quan fentanyl với Trung Quốc, tín hiệu hạ nhiệt căng thẳng thương mại

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 30/10 cho biết sẽ giảm một nửa thuế nhập khẩu đối với Trung Quốc liên quan vấn đề fentanyl, từ mức 20% xuống còn 10%. Thông báo được đưa ra trên chuyên cơ Không lực Một khi ông rời Hàn Quốc trở về Mỹ.

Nhà lãnh đạo Mỹ cũng khẳng định đã đạt thỏa thuận kéo dài một năm với Bắc Kinh về đất hiếm và các khoáng sản thiết yếu — lĩnh vực chiến lược đối với nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là công nghệ và quốc phòng.

Tuyên bố xuất hiện sau cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kể từ năm 2019, bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc. Ông Trump mô tả cuộc trao đổi “rất tuyệt vời” và cho biết “nhiều quyết định quan trọng đã được đưa ra”.

Theo đó, phía Trung Quốc cam kết nỗ lực hơn trong việc ngăn dòng chảy fentanyl vào Mỹ, đồng thời khôi phục mua đậu nành và một số mặt hàng nông sản Mỹ. Hai lãnh đạo cũng thống nhất sẽ thăm lẫn nhau: ông Trump dự kiến đến Trung Quốc vào tháng 4, và ông Tập sau đó sẽ thăm Mỹ.

Trước đó, Washington và Bắc Kinh đã có nhiều động thái trả đũa thương mại sau khi Trung Quốc siết kiểm soát xuất khẩu đất hiếm lần thứ hai trong năm, đẩy căng thẳng hai nền kinh tế lớn nhất thế giới leo thang. Chính quyền Trump từng tuyên bố tăng thuế thêm 100% với một số hàng hóa Trung Quốc từ ngày 1/11.

Trong bối cảnh đàm phán mới được tái khởi động, thuế nhập khẩu, kiểm soát công nghệ, đất hiếm và hạn chế fentanyl tiếp tục là tâm điểm bàn bạc. Bắc Kinh vẫn tỏ ra thận trọng về triển vọng thỏa thuận, nhưng quan hệ hai bên có dấu hiệu ấm lên khi Trung Quốc vừa nối lại mua đậu tương Mỹ sau nhiều tháng tạm ngừng.

Thị trường chứng khoán toàn cầu phản ứng tích cực với diễn biến ngoại giao này; chứng khoán Trung Quốc sáng 30/10 tăng lên mức cao nhất trong 10 năm nhờ kỳ vọng về một thỏa thuận thương mại mới.

Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, hai nước từng ký “Thỏa thuận Thương mại Giai đoạn Một” vào năm 2020, song phía Mỹ hiện cáo buộc Trung Quốc “không tuân thủ đầy đủ” thỏa thuận. Giới phân tích cho rằng vẫn còn nhiều bất đồng sâu sắc cần được giải quyết.

Tác động tích cực của động thái giảm thuế 10%

1. Hạ nhiệt căng thẳng thương mại Mỹ – Trung
Quyết định giảm thuế cho thấy hai bên đang ưu tiên đàm phán thay vì leo thang trả đũa, giúp giảm rủi ro cho chuỗi cung ứng toàn cầu.

2. Tín hiệu ổn định đối với thị trường hàng hóa chiến lược
Việc đạt thỏa thuận một năm về đất hiếm và khoáng sản thiết yếu giúp các ngành điện tử, xe điện, quốc phòng và công nghệ bớt lo ngại thiếu hụt nguồn cung.

3. Hỗ trợ nông nghiệp Mỹ
Khôi phục nhập khẩu đậu nành và nông sản giúp nông dân Mỹ cải thiện doanh thu, hạ nhiệt bất mãn chính trị tại các bang nông nghiệp.

4. Tác động tích cực lên thị trường tài chính
Tin tức trên đã góp phần đưa chứng khoán Trung Quốc lên cao nhất 10 năm; tâm lý đầu tư toàn cầu trở nên lạc quan hơn.

5. Giảm áp lực khủng hoảng fentanyl tại Mỹ
Cam kết của Trung Quốc về kiểm soát fentanyl có thể góp phần giảm tình trạng lạm dụng opioid – vấn đề xã hội nghiêm trọng tại Mỹ.

6. Tạo đà cho đàm phán công nghệ và an ninh chuỗi cung ứng
Động thái nhượng bộ ban đầu giúp thiết lập môi trường thuận lợi cho các thỏa thuận lớn hơn trong tương lai, bao gồm quy định với TikTok và kiểm soát công nghệ.

7. Cải thiện quan hệ địa chính trị
Sự ấm lên giữa hai cường quốc có thể giảm rủi ro phân tách kinh tế (decoupling), từ đó duy trì ổn định thương mại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.