Thương Chiến Leo Thang: Kinh Tế Trung Quốc Đối Mặt Với Thách Thức Bấp Bênh

Trước khi căng thẳng với Mỹ nóng lên, nền kinh tế Trung Quốc vốn dĩ đã phải đối mặt với nhiều thách thức. Giờ đây, với những động thái mới nhất từ phía Washington, “giấc mơ Trung Hoa” có nguy cơ gặp phải nhiều trở ngại hơn nữa. Cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, tưởng chừng đã có những dấu hiệu hạ nhiệt, lại bất ngờ leo thang trong những ngày gần đây. Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế quan 100% lên hàng hóa Trung Quốc – một động thái được cho là nhằm trả đũa việc Trung Quốc tăng cường kiểm soát xuất khẩu đất hiếm. Lời cảnh báo thuế quan mới từ phía Mỹ sẽ chỉ làm tăng thêm áp lực lên nền kinh tế đang trong trạng thái mong manh này của Trung Quốc.

Theo tờ báo Wall Street Journal, hàng nghìn nhà sản xuất trên khắp Trung Quốc đang cảm thấy như đang sống lại những ngày khó khăn cách đây mấy tháng – thời điểm khi các biện pháp thuế quan của Mỹ đẩy nhiều doanh nghiệp vào cảnh lao đao. “Thực tế khắc nghiệt” dường như đã trở lại, mang theo những lo lắng và bất định cho các doanh nghiệp Trung Quốc.

Thực Tế Khắc Nghiệt Trở Lại?

Ông Alan Chau, chủ một nhà máy sản xuất đồ chơi ở miền Nam Trung Quốc, đã trải qua tình trạng xoay sở từng đồng vì khách hàng Mỹ đột ngột ngừng đặt hàng sau khi ông Trump áp thuế quan 145% lên hàng Trung Quốc vào tháng 4 năm nay. Sau đó, giữa hai nước đã có một thỏa thuận hòa hoãn tạm thời, mang lại hy vọng cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, giờ đây, với sự cảnh báo thuế quan mới, ông Chau và vô số chủ nhà máy khác có thể phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt một lần nữa.

Xuất khẩu mạnh đã từng là động lực quan trọng giúp nền kinh tế Trung Quốc chống lại những dự báo về một sự suy giảm tăng trưởng sâu hơn. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của nước này đã chậm lại trong tháng 8. Nhiều quốc gia trên thế giới đã phàn nàn về việc hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc tràn ngập thị trường của họ, gây sức ép lên các ngành sản xuất nội địa. Trong khi đó, động lực trong các bộ phận khác của nền kinh tế Trung Quốc, như tiêu dùng và đầu tư, đã suy yếu trong những tháng gần đây. Bắc Kinh đã phát động một chiến dịch nhằm kiềm chế sản xuất quá đà và cuộc chiến giảm giá, và các biện pháp này có thể gây sức ép suy giảm tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn.

Giáo sư Eswar Prasad tại Đại học Cornell cho rằng sức mạnh của xuất khẩu tổng thể của Trung Quốc bất chấp các rào cản thuế quan của Mỹ có thể đã khiến nước này cảm thấy tự tin để chấp nhận rủi ro leo thang trong cuộc chiến thương mại với Mỹ. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng cách tiếp cận này có thể phản tác dụng do nhu cầu tiêu dùng nội địa của Trung Quốc vẫn yếu và sự phản đối ở các quốc gia khác đối với làn sóng hàng giá rẻ từ Trung Quốc.

Nếu tình trạng bế tắc thương mại trở nên nghiêm trọng hơn, Trung Quốc có thể sẽ khó đạt được mục tiêu tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) chính thức khoảng 5% trong năm nay. Tuy nhiên, giới chức Trung Quốc dường như chưa lo lắng nhiều, vì chưa có dấu hiệu cho thấy Chính phủ nước này đang chuẩn bị tung ra các biện pháp kích thích mạnh mẽ hơn.

Ông Alan Chau, chủ công ty sản xuất đồ chơi GSNMC, cho biết khách hàng của ông đã sốc trước diễn biến mới nhất của thương chiến và đang theo dõi tình hình để xem liệu sản xuất có cần phải tạm dừng hay không. Ông có một đơn hàng đồ chơi theo chủ đề Giáng sinh đã trên đường đến Mỹ, dự kiến sẽ đến nơi trước khi mức thuế 100% mà ông Trump mới cảnh báo có hiệu lực, nhưng các hợp đồng khác đang trong quá trình thực hiện gặp nhiều rủi ro.

Mất đi các đơn hàng trong tương lai sẽ là thảm họa đối với doanh nghiệp của ông Chau – công ty đã chứng kiến doanh thu giảm khoảng một nửa trong năm nay so với năm ngoái, ngay cả sau khi thuế quan của Mỹ đối với đồ chơi Trung Quốc được giảm xuống còn khoảng 30%. Điều này buộc ông Chau phải xem xét lại các chiến lược sản xuất và phân phối. Một trong những phương án ông đang cân nhắc là chuyển một số hoạt động sản xuất sang Đông Nam Á để khách hàng của mình có thể tránh được mức thuế cao hơn đối với hàng hóa Trung Quốc. Đây là phương án mà ông đã từng xem xét trước đây nhưng đã từ bỏ sau khi thỏa thuận thuế quan tạm thời khiến việc xuất khẩu từ Trung Quốc trở nên khả thi trở lại.

Hy Vọng Về Chiến Thuật Đàm Phán

Không chỉ riêng ngành đồ chơi, các ngành khác cũng đang chịu tác động nặng nề. Ông Adam Dai, nhà sáng lập công ty xuất khẩu pháo hoa Miracle Fireworks, cho biết một số khách hàng Mỹ đã liên hệ và yêu cầu giữ lại các lô hàng của họ. Khách muốn chờ vài ngày để đánh giá tình hình trước khi quyết định nên làm gì tiếp theo. Nếu mức thuế bổ sung mà ông Trump cảnh báo có hiệu lực, ông Dai dự đoán doanh nghiệp của ông sẽ bị ảnh hưởng giống như hồi tháng 4. Mỹ phụ thuộc chủ yếu vào nguồn cung pháo hoa Trung Quốc, với khoảng 99% nhu cầu pháo hoa tiêu dùng và 75% pháo hoa cho các buổi biểu diễn ở Mỹ được nhập khẩu từ Trung Quốc. Sự phụ thuộc này khiến ngành pháo hoa của Mỹ đặc biệt nhạy cảm với các biến động thuế quan.

Trong bối cảnh căng thẳng leo thang, vẫn có những tia hy vọng le lói. Một số người không tin rằng mức thuế 100% sẽ kéo dài nếu được thực thi. Một số nhà phân tích tin rằng Mỹ và Trung Quốc có thể giảm căng thẳng trước khi mức thuế này có hiệu lực. Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ có cuộc gặp ở Hàn Quốc vào cuối tháng này, và đây được kỳ vọng là cơ hội để hai bên tìm kiếm một giải pháp ngoại giao.

Ông Dan Wang, Giám đốc phụ trách thị trường Trung Quốc tại công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group, cho rằng căng thẳng Mỹ-Trung đang gia tăng, nhưng lời đe dọa mới của ông Trump về mức thuế 100% ít có khả năng được thực thi. Ông Wang chỉ ra rằng sau khi áp thuế 3 con số lên hàng hóa Trung Quốc hồi đầu năm nay, ông Trump sau đó đã phải hạ thuế xuống khi đối mặt với thị trường biến động và lo ngại từ các công ty Mỹ. Ông Wang nhận định điều ông Trump muốn là một thỏa thuận mà trong đó Trung Quốc sẽ phải trả tiền để vào thị trường Mỹ, chứ không phải là mức thuế quan cao tới mức dẫn đến sự tách rời hoàn toàn giữa hai nền kinh tế.

“Cả hai bên đều đang tăng cường các con bài thương lượng của mình. Mức thuế cao như vậy không thể tiếp tục tồn tại,” ông Jeffy Ma, người điều hành một công ty sản xuất mũ ở Quảng Châu có tên là Ace Headwear, chia sẻ. Ông tin rằng mức thuế 100% là một chiến thuật đàm phán và sẽ được cắt giảm trước khi có hiệu lực.

Tóm lại, trong khi nền kinh tế Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức nội tại đáng kể, thì cuộc chiến thương mại leo thang với Mỹ lại tạo ra một lớp áp lực mới, đe dọa làm suy yếu hơn nữa triển vọng tăng trưởng của quốc gia này. Dù vậy, giới phân tích và các doanh nghiệp vẫn còn hy vọng vào các cuộc đàm phán và khả năng giảm nhiệt căng thẳng, cho rằng mức thuế quan cao có thể chỉ là một chiến thuật trong cuộc chơi thương lượng phức tạp giữa hai cường quốc.