Phụ phẩm thành "Vàng Xanh": Nông nghiệp Việt Nam Khai thác Mỏ Vàng Tỷ Đô từ Lá Cây

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng kinh tế xanh và nông nghiệp tuần hoàn, Việt Nam – một cường quốc nông nghiệp – đã tìm thấy một hướng đi đột phá và đầy tiềm năng: biến những phụ phẩm tưởng chừng bỏ đi sau thu hoạch thành các mặt hàng xuất khẩu được thế giới săn lùng. Đó chính là những chiếc lá cây từ các loại nông sản quen thuộc như sắn, khoai lang, chuối, chanh, đang được ví như “vàng xanh” mới của ngành nông nghiệp nước nhà.

Từ lâu, các vùng trồng sắn, khoai lang, chuối, chanh… với quy mô lớn đã trở thành nguồn cung dồi dào cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên, trọng tâm thu hoạch thường chỉ là củ và quả. Phần thân và lá sau thu hoạch đa phần chỉ được tận dụng một cách đơn giản như làm phân hữu cơ hoặc thức ăn chăn nuôi, với giá trị kinh tế thấp. Sự lãng phí nguồn nguyên liệu này là một thách thức lớn trong chuỗi giá trị nông nghiệp.

Tuy nhiên, những năm gần đây, một sự thay đổi đáng kể đã diễn ra. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam với tầm nhìn chiến lược đã nhận ra tiềm năng to lớn từ nguồn phụ phẩm này. Bằng cách áp dụng công nghệ và quy trình chế biến, họ đã biến những lá cây dân dã thành những sản phẩm xuất khẩu chất lượng cao, mang lại giá trị gia tăng vượt trội, mở ra một chương mới cho sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam.

Cơn Sốt “Vàng Xanh” và Mức Tăng Trưởng Đột Phá

Sức hấp dẫn của nhóm mặt hàng từ lá cây không chỉ nằm ở tính đột phá mà còn được minh chứng rõ nét qua những con số tăng trưởng ấn tượng trong hoạt động xuất khẩu.

Theo số liệu từ Cục Hải quan, chỉ riêng trong tháng 8 vừa qua, kim ngạch xuất khẩu các loại lá của Việt Nam đã đạt gần 1,2 triệu USD, tăng 13% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng đầu năm, tổng giá trị xuất khẩu đã chạm mốc khoảng 9 triệu USD (tương đương 232 tỷ đồng), tăng trưởng mạnh mẽ 27% so với cùng kỳ. Dù nhóm mặt hàng này chỉ chiếm một tỷ trọng khiêm tốn – gần 5,3% trong tổng kim ngạch xuất khẩu rau củ của cả nước trong 8 tháng năm 2025 – nhưng tiềm năng phát triển và mức độ sinh lời lại vô cùng lớn.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định nhóm sản phẩm từ lá cây mang lại “cơ hội kép” cho nông nghiệp Việt Nam. Thứ nhất, nó giúp tận dụng triệt để, hiệu quả nguồn phụ phẩm sau thu hoạch, giảm lãng phí. Thứ hai, nó giúp mở rộng thị trường sang các thị trường ngách có giá trị cao, ít cạnh tranh, khẳng định sự đa dạng của nông sản Việt.

Lá Sắn – Ngôi Sao Sáng Của Ngành Xuất Khẩu

Trong nhóm mặt hàng “vàng xanh” này, lá sắn đã khẳng định vị thế là mặt hàng chủ lực và nổi bật nhất, mang về gần 3 triệu USD trong 8 tháng đầu năm. Điều khiến lá sắn trở thành một câu chuyện đáng kinh ngạc chính là sự gia tăng giá trị “phi mã” khi xuất ngoại.

Tại thị trường nội địa, lá sắn sau thu hoạch thường có mức giá khá khiêm tốn, chỉ dao động từ 3.000 – 5.000 đồng/kg. Tuy nhiên, khi được đưa ra thị trường quốc tế, giá trị của mặt hàng này có thể tăng gấp 3 – 4 lần, thậm chí đạt mức 70.000 đồng/kg ở thị trường bán lẻ. Mức tăng giá gấp hơn 10 lần này đã biến lá sắn từ một phụ phẩm giá rẻ thành một nguồn hàng xuất khẩu siêu lợi nhuận.

Thị trường tiêu thụ của lá sắn cũng rất ổn định và đa dạng, bao gồm các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và một số quốc gia Hồi giáo. Sự săn đón này không phải là ngẫu nhiên, mà xuất phát từ giá trị dinh dưỡng cao của lá sắn. Lá sắn giàu protein, vitamin và khoáng chất, được người tiêu dùng quốc tế ưa chuộng để chế biến trong các món ăn như cà ri, rau hầm thịt.

Không dừng lại ở việc xuất khẩu thô, các doanh nghiệp Việt Nam còn đi tiên phong trong việc phát triển các sản phẩm chế biến sâu như lá sắn xay nhuyễn, cấp đông, nhằm phục vụ trực tiếp cho ngành công nghiệp chế biến thực phẩm. Đây được xem là hướng đi giá trị gia tăng thông minh, giúp phụ phẩm nông nghiệp trở thành nguồn hàng có giá trị thương mại cao và bền vững trên thị trường quốc tế.

Đa Dạng Hóa Nguồn Lực và Sự Tăng Trưởng Ấn Tượng

Bên cạnh lá sắn, sự tăng trưởng của các mặt hàng lá cây khác cũng hết sức đáng chú ý và thể hiện tiềm năng đa dạng của nguồn nguyên liệu tự nhiên Việt Nam.

Lá nguyệt quế đã ghi nhận mức tăng trưởng xuất khẩu mạnh nhất, lên tới 68,5%.
Các sản phẩm khác như lá chuối, lá chanh và lá khoai lang cũng cho thấy sự tăng trưởng ấn tượng, dao động từ 20% đến 80%.

Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi việc ứng dụng đa dạng của các loại lá này trong nhiều lĩnh vực: từ ẩm thực, chế biến thực phẩm cho đến xu hướng bao gói tự nhiên đang thịnh hành trên thế giới. Lá chuối, với khả năng phân hủy sinh học và tính thẩm mỹ cao, đang dần thay thế các vật liệu bao gói nhân tạo, trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều thị trường xanh.

Việt Nam sở hữu lợi thế lớn về nguồn nguyên liệu dồi dào và quy mô hàng hóa rộng khắp, tạo tiền đề vững chắc cho việc cung ứng nguồn lá dồi dào phục vụ xuất khẩu. Đây là lợi thế cạnh tranh tự nhiên mà không phải quốc gia nào cũng có được.

Thách Thức và Hướng Đi Bền Vững

Mặc dù thị trường xuất khẩu phụ phẩm từ lá cây đang tăng trưởng “nóng”, các doanh nghiệp và ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn cần tập trung vào các giải pháp chiến lược để duy trì đà tăng trưởng và khai thác triệt để tiềm năng này.

Chuẩn hóa Quy trình và Chất lượng: Để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế (nhất là Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu), việc chuẩn hóa quy trình thu hái, sơ chế, bảo quản phải được đặt lên hàng đầu. Các tiêu chí về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc là điều kiện tiên quyết. Chỉ cần một vi phạm nhỏ cũng có thể dẫn đến việc bị trả hàng hoặc thậm chí mất đi thị trường đã xây dựng.
Đầu tư vào Chế biến Sâu: Hạn chế xuất khẩu thô và đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm chế biến sâu là chìa khóa để nâng cao giá trị. Các sản phẩm như lá sấy khô, xay nhuyễn, đông lạnh… không chỉ kéo dài thời gian bảo quản mà còn giảm rủi ro phụ thuộc vào biến động nhu cầu ngắn hạn, giúp nâng cao giá trị xuất khẩu một cách bền vững.
Xây dựng Thương hiệu: Việc xây dựng thương hiệu riêng cho từng dòng sản phẩm lá cây sẽ giúp nông sản Việt Nam khẳng định vị thế, nâng cao uy tín và tạo ra sự khác biệt trên thị trường quốc tế, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận.

Việc chuyển đổi những phụ phẩm nông nghiệp thành “vàng xanh” xuất khẩu đã chứng minh sự sáng tạo và linh hoạt của ngành nông nghiệp Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Đây không chỉ là một câu chuyện kinh tế mà còn là minh chứng cho sự thành công của mô hình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, nơi không có gì là bỏ đi mà tất cả đều có thể được tái tạo giá trị, góp phần định vị lại vị thế của nông sản Việt Nam trên bản đồ thương mại toàn cầu. Hướng đi này hứa hẹn một tương lai tươi sáng, nơi nông nghiệp Việt Nam không chỉ là nguồn cung củ, quả mà còn là nhà cung cấp các giải pháp xanh, sạch, bền vững cho thế giới.